Çocuklarda parmak emme alışkanlığı, ekseriyetle doğal bir refleks ve kendini rahatlatma yolu ve çevreyi tanıma gereksiniminden doğuyor. Fakat çocuk psikologları uzun müddet devam eden parmak emme alışkanlığının duygusal ve ilişkisel sıkıntılara neden olabileceği konusunda ihtarda bulunuyor. Ruhsal Danışman Sümeyye Üstün çocuklarda sık görülen parmak emme alışkanlığı ile ilgili dikkat çeken açıklamalarda bulundu.
“Çocuklar neden parmak emer?” Bu soruyu klasik psikiyatriye (Freudyen kuram) sorduğumuzda şu yanıtı alırız: Zira ağız bebek için erojen bir haz kaynağıdır. Bu sebeple bu hazza yönelir. Bu karşılık birinci bakıldığında tatmin edici bir yanıt olsa da derine indiğimizde hayli havada kalmaktadır. Pekala, “Emdiği şey neden parmaktır?” sorusunu sorduğumuzda ise asıl karşılık şudur: “Çünkü ortada emecek göğüs yoktur.” Bize bu cümleleri kuran obje alakaları kuramını sistematikleştiren birinci kuramcı W. R. D. Fairbairn’dir. Pekala, Fairbairn burada ne demek istemiştir?
Bir bebek kendi doğal objesinden (yani anne memesinden) mahrum kaldığında kendini öbür bir objeyle tatmin etmeye başlar. Zira insan, her vakit bir başkasına yönelmeye mecburdur. Yönelecek gerçek bir obje olmadığında sahteleri devreye girer. Parmak emme, bir çocuğun yönelemediği objedir. Çocuk sağlıklı, şefkatli ve gerçek bir ilgi kurmada zorlanıyorsa bu muhtaçlığını parmağına yöneltir. Psikiyatrist Fairbairn’e nazaran, çocuğun parmak emmesinin sebebi temelde budur.
SÜT EMME-BESLEME-PARMAK EMME ORTASINDAKİ İLİŞKİ
Bunu cümlelerde “meme” denilen şey, bebeğin dünyaya geldiğinde birinci münasebet kurduğu obje manasına gelir. Bebek göğüs aracılığıyla hem maddi hem de manevi bir doyum sağlar. Lakin bazen çeşitli nedenlerden ötürü bebekler anne göğsü emmez. Bazen annenin sütü gelmez, bazen bebek memeyi reddeder, bazen de birtakım sıhhat meseleleri mahzur olur. Bu türlü durumlarda bebek göğüs emmedi diye birtakım anneler kaygılanabilmekte ve kendilerini yetersiz yahut hatalı hissedebilmektedir. Fakat göğüs denilen kavram, sırf anne vücuduna ilişkin bir organı tabir etmez. Duygusal bir beslenme kaynağı olarak da annenin varlığı, kapsayıcılığı, âlâ dokunuşları, hoş teması ve gereksinimlerini gereksinimi kadar gidermesi de göğüs kapsamına girmektedir. Bu noktada temel olan şey, yalnızca süt vermek değil, bütünleşmiş ve kapsayıcı bir anne-bebek münasebeti geliştirebilmektir. Çünkü bir bebeğin emdiği şey yalnızca süt ve göğüs değildir, bebek annenin hissini da emer.
Öte yandan, birtakım yaşı büyük çocuklar da vakit zaman parmak emme davranışı sergileyebilirler. Parmak emmenin, oral bir haz olarak, bağlanma ve his regülasyonu ile alakası vardır. Tasa, endişe, yalnızlık, gerilim, vb. üzere ağır hislerini regüle edemeyen çocuklar, hislerini parmak emerek yatıştırmaya çalışırlar. Parmak emme, bebeklik devrine ilişkin bir davranış olarak aslında çocukların bilinçdışında “Şuan bu durumu kaldırmakta zorlanıyorum, bu yüzden bir evvelki periyoda gidiyorum” anlamına da gelebilmektedir. Yani bir tıp gerileme/regresyon” davranışı da denebilir.
ÇOCUKLARDA PARMAK EMME NE VAKİT ORTAYA ÇIKAR?
· Anne babası boşanmış ya da boşanmakta olan çocuklarda,
· Bağ kurduğu birinin mevti yahut aileden uzaklaşması durumunda,
· Yeni bir kardeş doğduğunda,
· Okula başlama, vb. üzere yeni bir ortama girildiğinde,
· Aile içi çatışmalar ve huzursuzluk yaşandığında,
· Çocuk fazla baskı yahut kısıtlamaya maruz kaldığında,
· Aile içi irtibat eksikliğinde, vb. durumlarda ortaya çıkabilmektedir.
PARMAK EMME NASIL GEÇER?
Parmak emme durumlarında anne babalar bu durumu denetim etmek için çocuklarını engellemek isterler. Onlara kızar, eline vurur yahut acı sürebilirler. Bu tıp prosedürler kısa vadede işe fayda üzere görünse de uzun vadede yanlışsız bir yaklaşım değildir. Zira bu prosedürler sadece semptomu gideren sistemlerdir. Asıl emel ise, çocuğun temel telaşının ne olduğu bulmak ve çocuğu güçlendirmek olmalıdır.
Bunu yapmak için ise uygun ilgiyi arttırmak, bağlanma sistemini güçlendirmek ve his regülasyonunu öğretmek kıymetli adımlardandır. Şayet anne babalar bunu yapmakta zahmet çekiyorsa bir uzmandan dayanak almayı ihmal etmemelidir. Zira çocuklukta parmak emme olarak görülen davranış bozukluğu, yetişkin ömründe daha önemli duygusal ve ilişkisel meselelere yol açabilir.
Sümeyye Üstün
Psikolojik Danışman