Bolu’da yaşanan elim olay sonucunda fizikî zararın telafisi konusunda kuşku olmadığı lakin oluşacak olan ruhsal hasarlar noktasında uzman isim Serkan Yükcü, dikkat edilmesi gerekenleri sıraladı.
Geçtiğimiz günlerde yüzlerce kişinin konakladığı Kartalkaya’da Grand Kartal Oteli’nde yangın çıktı. Gece saatlerinde çıkan yangın nedeniyle en az 78 kişi hayatını kaybetti, onlarca kişi yaralandı. Yangından sağ kurtulanlar ise ruhsal olarak büyük bir şokla baş başa kaldı. Uzman Psikolog Serkan Yükcü, yangın sonrası ruhsal olarak yaşanacak muhtemel travmalara karşı ikazda bulundu.
Öncelikle Bolu ili Kartalkaya turizm bölgesindeki bir otelde çıkan yangında ailesi ve çocukları ile tatil yapmakta iken hayatını kaybeden tüm canlarımıza rahmet dileyerek başlamak istiyorum. Yaralanan vatandaşlarımıza acil şifalar diliyorum.
“Acıyı duyabiliyorsan canlısın.
Ancak oburlarının acısını duyabiliyorsan beşersin.”
Tolstoy
Fiziksel hasarın telafisini elbette doktorlarımız başaracaktır lakin ruhsal hasar konusunda bilgilendirme yapmak misyonu de biz uzmanlara düşmektedir.
Yangınlar, fizikî kayıpların yanı sıra derin ruhsal tesirler de bırakan travmatik olaylardır. Ani ve beklenmedik bir halde meydana gelen bu çeşit felaketler, şahısların hayatında kalıcı izler bırakabilir. Yangın sonrası insanların yaşadığı ruhsal tesirler, kişisel tecrübelere, olayın şiddetine ve toplumsal dayanak sistemine bağlı olarak değişiklik gösterebilir.
Travma Sonrası Gerilim Bozukluğu (TSSB)
Yangına maruz kalan şahıslarda sıkça görülen bir durumdur. Aşağıdaki belirtiler yaygın olarak görülür:
• Olayı tekrar tekrar hatırlama (flashback).
• Kabuslar ve uyku bozuklukları.
• Ağır kaygı, dert ve suçluluk hisleri.
• Yangınla ilgili ortamlardan kaçınma ve tetikte olma hali.
Kaygı ve Korku
Yangın üzere denetim edilemeyen bir olay, bireyde inançta olmadığını hissettirebilir. Bu da uzun vadede tasa bozukluklarına yol açabilir.
Depresyon
• Maddi kayıplar, meskenin yahut iş yerinin yok olması üzere durumlar ümitsizlik ve değersizlik hislerine neden olabilir.
• Sevdiklerini kaybetmek ise yas sürecinin daha karmaşık hale gelmesine yol açar.
Suçluluk Duygusu
• Yangından kurtulanlar, bilhassa bir yakınını kaybetmişlerse, “Neden ben kurtuldum?” üzere fikirlerle suçluluk hissedebilirler.
Öfke ve Hayal Kırıklığı
• Yangının çıkış sebebiyle ilgili belirsizlik, ihmaller ya da kayıpların büyüklüğü şahısta öfkeye neden olabilir.
Çocuklarda Ruhsal Etkiler
• Çocuklar, yangından yetişkinlere nazaran daha fazla etkilenebilir. Kabuslar, kaygılar, regresyon (daha erken gelişimsel davranışlara dönme) ve ayrılık tasası sık görülür.
PSİKOLOJİK DÜZGÜNLEŞME SÜRECİNDE ATILACAK ADIMLAR
Duyguları Kabul Etmek
• Şahısların yaşadıkları dehşet, tasa, ıstırap üzere hisleri bastırmak yerine kabul etmeleri kıymetlidir.
Destek Aramak
• Aile, arkadaşlar yahut profesyonellerden takviye almak, düzgünleşme sürecini hızlandırır. Ruhsal danışmanlık bu süreçte kritik bir rol oynar.
Rutinlere Dönebilmek
• Günlük hayata geri dönmek, bireylerin kendilerini daha inançta hissetmelerini sağlar.
Çocuklara Özel Destek
• Çocukların hislerini tabir etmelerine imkan tanınmalı ve inançta oldukları hissettirilmelidir. Oyun terapisi, çocukların travmayı işlemesine yardımcı olabilir.
Toplumsal Destek
• Yangından etkilenen şahıslar, toplumun sağladığı maddi ve manevi dayanakla daha süratli toparlanabilir.
Yangın sonrası ruhsal tesirler önemli ve kalıcı olabilir, lakin hakikat müdahalelerle bu tesirler azaltılabilir. Ruhsal dayanak almak ve çevresel takviye düzeneklerini aktif kullanmak, düzgünleşme sürecinde kritik değere sahiptir. Unutulmamalıdır ki, herkes travmatik olaylarla farklı biçimlerde baş eder ve bu süreçte profesyonel yardım aramak bir güç göstergesidir.
Sevgiyle Kalın;
Uzman Psikolog Serkan YÜKCÜ