Uzman Psikolog Serkan Yükcü, yaklaşık 13 yıldır mültecilere mesken sahipliği yapan bir ülke olarak, hali hazırda Suriye’nin de özgürlüğüne kavuşması sonrasında gündemi meşgul eden mültecilerin geri dönüşleri bağlamında; ülkelerin sosyolojik yapısına tesirlerini ele aldı. İşte uzman isimden hem kişisel hem de toplumsal seviyede kıymetli değişimlere yol açan mülteci hareketliliğinin tesirleri ve bu tesirlerin birtakım istikametleri…
Mülteciler, bir ülkeye geldiklerinde, o ülkenin sosyolojik yapısını farklı açılardan etkilerler. Bu tesirler hem olumlu hem de olumsuz sonuçlar doğurabilir ve ekseriyetle mültecilerin sayısına, entegrasyon siyasetlerine ve mesken sahibi toplumun mültecilere yaklaşımına bağlıdır. İşte esas sosyolojik tesirler:
DEMOGRAFİK DEĞİŞİM
Mülteciler, konut sahibi ülkenin nüfus yapısını tesirler. Ekseriyetle genç ve çalışabilir yaş kümesinde olmaları, nüfusun yaş ortalamasını düşürebilir. Fakat, ağır göç alan ülkelerde ani nüfus artışı, kentleşme problemlerine ve altyapı yetersizliklerine neden olabilir.
KÜLTÜREL ÇEŞİTLİLİK VE ÇATIŞMA
• Zenginleşme: Mülteciler, kültürel çeşitliliği artırarak yeni yemekler, lisanlar, gelenekler ve sanatsal sözler üzere ögeleri topluma taşırlar. Bu, kültürel zenginleşme yaratabilir.
• Çatışma: Farklı kültürel kıymetler ve hayat biçimleri, mesken sahibi toplum ile mülteciler ortasında ahenk problemlerine yahut toplumsal tansiyonlara yol açabilir. Bilhassa, mültecilerin ağır olarak yaşadığı bölgelerde, kültürel farklılıklar daha besbelli hale gelir.
EKONOMİK VE TOPLUMSAL TABAKALAŞMA
Mülteciler ekseriyetle düşük gelirli işler yapar ve kayıt dışı iktisatta yer alabilirler. Bu durum:
• İşgücü piyasasında rekabeti artırabilir ve lokal halkın işsizlik kaygısını tetikleyebilir.
• Kimi bölümlerde iş gücü açığını kapatarak ekonomik katkı sağlayabilir.
Ancak, entegrasyon sürecinin yeterli yönetilmemesi durumunda mülteciler, toplumsal katmanlaşmanın alt basamaklarında kalabilir ve yoksulluk döngüsüne hapsolabilir.
EĞİTİM VE SIHHAT SİSTEMİNE ETKİLER
Mültecilerin ağır olduğu ülkelerde:
• Eğitim kurumları, sınıf kapasitelerinin üstüne çıkabilir. Ayrıyeten lisan bariyerleri, mülteci çocukların eğitimine ahenk sağlamalarını zorlaştırabilir.
• Sıhhat sistemi, mültecilerin muhtaçlıklarını karşılamakta zorlanabilir, bilhassa savaş ve zarurî göç sebebiyle travma yaşamış bireylerin rehabilitasyonunda.
Toplumsal Algı ve Ayrımcılık
Mülteciler hakkında oluşan algılar, mesken sahibi toplumun sosyolojik yapısını şekillendirir:
• Empati ve Yardımlaşma: Birtakım toplumlar, mültecilere yardım eli uzatarak dayanışma ve toplumsal sorumluluk hissini güçlendirebilir.
• Ayrımcılık ve Önyargı: Negatif algılar, yabancı düşmanlığı, etnik çatışmalar ve toplumsal dışlanma üzere meselelere yol açabilir.
SİYASİ VE TOPLUMSAL TARTIŞMALAR
Mülteci konusu, ekseriyetle ülkelerdeki siyasi ve toplumsal tartışmaların merkezinde yer alır.
• Birtakım kümeler, mültecilere yönelik entegrasyon siyasetlerini desteklerken;
• Öbür kümeler, ulusal güvenlik, kültürel kimlik ve ekonomik kaynakların paylaşımı üzere mevzularda telaşlarını lisana getirir.
Mülteciler, konut sahibi ülkenin sosyolojik yapısında derin değişimlere yol açar. Bu değişimlerin olumlu sonuçlara dönüşebilmesi için, toplumlar ortasında empati, toplumsal ahenk ve tesirli entegrasyon siyasetlerinin hayata geçirilmesi kritik ehemmiyet taşır. Konut sahibi toplumun kapsayıcı ve anlayışlı bir yaklaşım sergilemesi, hem mülteciler hem de lokal halk için daha sürdürülebilir bir gelecek yaratabilir.
Sevgiyle Kalın;
Uzman Psikolog Serkan YÜKCÜ